Ðiều Bí Ẩn Trong Bài Chức Cẩm Hồi Văn

Của Tô Huệ Cách Đây Hơn 2000 Năm

Tô Huệ sống vào đời nhà Tần, có chồng là Ðậu Thao đi thú phương xa. Lâu ngày nhớ chồng, nàng làm một bài thơ, thêu lên bức gấm, dâng vua để xin cho chồng về. Bài thơ không viết từ trên xuống dưới, từ phải sang trái như lối thông thường mà bố trí thành 32 ô vuông, đặt tréo . Trong 32 ô vuông có 33 chữ lớn, còn các chữ nhỏ thì thêu ở cạnh các ô vuông .

Vua không đọc được. Quần thần và các bậc thức giả thời bấy giờ cũng không đọc được bức gấm thêu chữ này , không hiểu ý nghĩa của nó ra sao nên phải triệu tác giả đến đọc cho vua nghe. Vua nghe thơ hay, thấy lạ, cảm tấm lòng của nàng chinh phụ thương chồng, lại phục tài nữ công của nàng nên tha cho Ðậu Thao trở về. 

Dưới đây là phần phiên âm :

CHỨC CẨM HỒI VĂN

Quân thừa Hoàng chiếu yên biên thứ

Tống quân viễn biệt hà kiều lộ

Hàm bi, yểm lệ, tặng quân ngôn

Mạc vong ân tình tiện trường khứ

Hà kỳ nhất khử âm tín đoạn

Ức thiếp bình vi xuân bất noãn

Quỳnh dao giai hạ bích đài không

San hô trướng lý hồng trần mãn

Thứ thời đạo biệt mỗi kinh hồn

Tương tâm hà thác cánh phùng quân.

Nhất tâm nguyện tác thương hải nguyệt

Nhất tâm nguyện tác lãnh đầu vân

Lãnh vân tuế tuế phùng phu diện

Hải nguyệt niên niên chiếu đắc biên

Phi lai phi khứ đáo quân bàng

Thiên lý vạn lý dao tương kiến

Thiều thiều lộ viễn, quan san cách

Hận quân tái ngoại trường vi khách

Thử thời tương biệt lô diệp hoàng

Thuỳ tín kỷ kinh mai hoa bạch

Bách hoa tán loạn phùng xuân tào.

Xuân ý thôi nhân hướng thuỳ đạo

Thuỳ dương tảo địa vị quân phan

Lạc hoa mãn địa vô nhân tảo

Ðình tiên xuân thảo chinh phân phương

Bảo đắc Tần trang hướng hoạ đường

Vị quân đàn đắc Giang Nam khúc

Phụ ký tình thâm đáo Sóc phương

Sóc phương thiều đệ sơn hạ việt

Vạn lý âm thư trường đoạn tuyệt

Ngân trang chẩm thượng lệ triêm y

Kim lũ la thường hoa giai liệt

Tam xuân hồng nhạn độ giang thanh

Thử thị ly nhân đoạn trường tình

Tranh huyền vị đoạn, trường tiên đoạn

Oán kết tiên thành, khúc vị thành

Quân kim ức thiếp trong thư san

Thiếp diệc tư quân bất tạm nhàn

Chức tương nhất bản hiến Thiên Tử

Nguyện phóng nhi phu cập tảo hoàn

Nỗi Lòng Tô Huệ

(Phỏng dịch)

Lệnh truyền đồn trú biên cương

Tiễn chàng quá bộ bước đường xa xăm

Ngậm sầu ngăn lệ theo chân

Gởi lời tâm sự cách gần cách xa

Ra đi tin vắng từng giờ

Phòng không gối lạnh thiếp chờ đợi xuân

Dưới thềm xanh thẩm rêu phong

Màng the bụi bám đầy trần như sương

Chia tay thảm thiết khôn nhường

Lo làm sao gặp lại chàng mai sau

Thiếp nguyền trăng biển bạc đầu

Theo chàng mây lạnh dãi dầu núi xanh

Bao năm trăng vẫn rành rành

Bấy năm mây vẫn biên thành vây quanh

Trôi đi rồi cũng nguyên hình

Nghìn năm muôn dặm vẫn tranh thấy chàng

Mịt mù thăm thẳm quan san

Giận chàng còn mãi bàng hoàng khách quan

Ra đi lau mới úa vàng

Bạch mai giờ đã trắng ngàn muôn nơi

Hoa xuân lã tã khôn lời

Đón xuân riêng thiếp ngậm ngùi thở than

Thùy dương  rụng lá vì chàng

Đầy vườn rải rác lá vàng ai lo

Trước sân cỏ đợi hương chờ

Ôm đàn Tranh gẩy bước qua họa đường

Vì chàng mở khúc tình thương

Hướng thanh âm điệu đến phương hướng chàng

Chàng đi chốn thẳm xa xăm

Tiếng đàn thiếp gởi âm thầm thấy đâu

Phôi pha mắt lệ, gối sầu

Áo thêu vàng lụa ngả máu ủ ê

Quá giang Hồng Nhạn não nề

Ba xuân đoạn tuyệt tái tê phân kỳ

Tiếng đàn chưa chịu phân ly

Oán sầu dứt mối đàn thì nối dây

Chàng trông ngóng đợi non dày

Thiếp nào khây khỏa như dây đoạn trường

Dệt thơ Thiên Tử tấu chương

Xin bề giãi thề hồi hương trọn tình.

Tôn Thất Thiều (2009)